Niedługo po Ondes Martenot wynaleziono inny, bardzo ważny w historii syntezator, który nazwano Trautonium:

Trautonium to instrument wynaleziony przez niemieckiego inżyniera dr Freidrich'a Adolfa Trautwein'a, który po raz pierwszy zaprezentowany został na wystawie w 1930r. W latach 1932-35 był seryjnie produkowany prze firmę Telefunken. Słynne utwory muzyczne z użyciem tego instrumentu napisali Paul Hindemith (Concertina for Trautonium and Orchestra), Höffer, Genzmer, Julius Weismann, a również Oskar Sala, który stał się wirtuozem tego instrumentu, a nawet kontynuował prace nad jego rozwojem, wprowadzając swoje własne warianty- 'Mixtur-Trautonium', 'Concert-Trautonium' i 'Radio - Trautonium'. Dr Freidrich Trautwein również wynalazł 'Amplified Harpsichord'(1936) i 'Electronic Bells' (1947). 

'Trautonium' posiadał klawiaturę składającą się z drutu oporowego, rozciągniętego na szynie metalowej. Był on oznaczony chromatycznie, podobnie do klawiatury fortepianu i był podłączony do lampowego oscylatora. Wykonawca poprzez naciskanie drutu dotykał do szyny, czym zamykał obwód, a dźwięk z oscylatora był wzmacniany za pomocą głośnika. Pozycja palca na drucie kontrolowała oporność drutu, co dawało odpowiednią częstotliwość. Trautonium miał zakres 3 oktaw, które mogły być transponowane za pomocą przełącznika. Dodatkowe obwody mogły być dodawane w celu kontroli barwy dźwięku przez wzmacnianie harmonicznych tonu podstawowego, składowe nieharmoniczne również mogły być dodawane przez selektywne filtrowanie. Ta unikalna forma syntezy tzw. "subtraktywnej" dawała interesujący ton, różniący znacznie ten instrument od innych syntezatorów lat '20 i '30 ubiegłego wieku. Instrument posiadał również pedał kontrolujący ogólną głośność. 



Oto próbka brzmienia tego oryginalnego instrumentu:   Trautonium - mp3    Trautonium_2 - mp3   


Kolejnym, znaczącym w historii muzyki syntezatorem był wynaleziony przez inżyniera elektronika Harry Olsena syntezator RCA Mark I. 

Po lewej widać pomieszczenia wypełnione modułami syntezatora. Zdjęcie prawe pokazuje wynalazców instrumentu, Harry'ego Olsona (w głębi) i Herberta Belar'a (z przodu). 
Był on znacznie bardziej skomplikowany niż Theremine, Trautonium czy Ondes Martenot. Posiadał sterowanie za pomocą taśmy papierowej szerokości 38 cm, na której w kodzie binarnym zakodowane były informacje o nutach oraz frazach dla sekwencera. Rozwój tego syntezatora kosztował firmę RCA 500 000 dolarów. 



Nieznacznie udoskonaloną odmianą był Mark II, używający 24 nastawne oscylatory:

Po przejściu maszyny na własność Columbia-Princeton Electronic Music Center w 1959 roku, używał go Milton Babbitt do tworzenia takich dzieł jak 'Philomel', na dźwięk syntezowany i sopran. 
 

Oto przykład dźwiękowy z utworu Babbita Ensebles For Synthesizer: RCA Mark II .mp3>>>  


Większość instrumentów elektronicznych produkowanych na przestrzeni lat '20, '30 i '40 ubiegłego wieku były to różne odmiany organów elektronicznych. Na szczególną uwagę zasługują tutaj organy Hammonda:

Pierwsze z nich zbudowane zostały w roku 1935. Stały się one bardzo popularnym instrumentem klawiszowym w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych i były używane przez największych wirtuozów instrumentów klawiszowych, takich jak Steve Winwood, Ion Lord z Deep Purple, Tony Banks z Genesis, Rick Wakeman z Yes, Rick Wright z Pink Floyd, Keith Emmerson z Emmerson, Lake And Palmer i wielu innych.

Wynalazcą i producentem organów Hammonda był Laurens Hammond. Początkowo, organy te były sprzedawane dla kościołów jako tańsza alternatywa dla organów tradycyjnych, szybko jednak znalazły zastosowanie w jazzie, bluesie, muzyce gospel a także soulu, rocku i fusion lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Najsłynniejszy model organów Hammonda to B3 i C3, które ukazały się w 1955 roku. Tak więc, choć intencją Hammonda było wykonanie tańszego substytutu organów piszczałkowych, prędko stały się one bardzo rozpowszechnionym instrumentem tworzącym klasę samą w sobie, a muzycy tacy jak Jimmy Smith przyczynili się do ich niebywałego upowszechnienia.


Organy Hammonda wykorzystują do wytworzenia dźwięku wirujące tarcze umieszczone w przetwornikach elektromagnetycznych. Dlatego nie jest to instrument czysto elektroniczny, ale raczej elektromechaniczny. Dźwięki wytwarzane przez mechanicznie wirujące tarcze mogą być miksowane przez liczne manuały w postaci wysuwanych przełączników i w ten sposób dawać bardzo złożone kombinacje tonu. Organy Hammonda są pierwszym instrumentem elektronicznym, który prawdziwie zmienił oblicze muzyki takiej, jaką znamy teraz.

Przykład dźwiękowy organów Hammmond C3:  Organy Hammonda - mp3   


W latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia instrumenty elektroniczne zaczęto traktować coraz poważniej. Stało się tak, ponieważ w tym okresie doszedł do głosu nowy styl w muzyce klasycznej zwany "musique concrete". Styl ten polega na wykorzystywaniu różnych dźwięków z otoczenia w nagraniu muzycznym i łączeniu ich w kompozycję. Było to też związane z upowszechnieniem się taśmy magnetofonowej jako nośnika w nagraniach. Dźwięki były nagrywane, ich wysokość zmieniana poprzez manipulacje prędkością taśmy, następnie były one procesowane przez różne filtry, cięte, zapętlane, wreszcie łączone w kompozycję. Właściwie można powiedzieć, że elementy techniki używane w muzyce konkretnej są nadal żywe dzisiaj w samplerach cyfrowych, które są w stanie naśladować wszelkie tricki związane z taśmą magnetofonową, ale oczywiście ze znacznie większym stopniem precyzji i wyższą jakością. 

Z początku syntezatory były bardzo drogie, ich budowa była prowadzone przeważnie przez hobbystów zdeterminowanych w poszukiwaniach nowych dźwięków, a dostęp do nich miały tylko takie instytucje jak akademie muzyczne czy filharmonie. Prawdziwy rozkwit syntezatorów przyniosły lata sześćdziesiąte, kiedy to zespoły takie jak The Beatles, Pink Floyd, Yes, Genesis, King Crimson i wiele innych zaczęły masowo wprowadzać je do swojego brzmienia. Ale nawet wtedy syntezator był jedynie dodatkiem do innych instrumentów. W pełni samodzielne syntezatory stały się dopiero za sprawą takich muzyków jak Jean-Michel Jarre, Klaus Shultze czy Isao Tomita. Polegali oni bowiem na syntezatorach nie tylko jako instrumentach dodatkowych, ale kreowali właściwie wszystkie ścieżki utworu z ich użyciem. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia szczególnie ciekawą formą eksperymentowania z taśmą magnetofonową był tzw. Mellotron. Był to pierwowzór współczesnego samplera, który zamiast próbek cyfrowych używał zapętlonej taśmy magnetofonowej z nagranymi fragmentami jakiegoś dźwięku, np. chóru albo sekcji smyczków.

Był to oczywiście bardzo skomplikowany i drogi instrument, dający tym niemniej niezwykle ekspresyjne możliwości brzmieniowe nie do uzyskania żadna inną drogą. Przykładem jednych z najlepszych zastosowań Mellotronu w historii muzyki jest płyta " In The Court Of The Crimson King" grupy King Crimson. Poniższe zdjęcia przedstawiają mechanikę Mellotronu oraz kilka innych jego wersji:

Historia rozwoju syntezatorów i samplerów - część II>>>

English version     

Wszystkie artykuły objęte są międzynarodowym prawem autorskim. 
Copyright ® by Mariusz Wojtoń, 2007-2023. Kopiowanie, wykorzystywanie fragmentów w jakichkolwiek celach bez porozumienia z autorem wzbronione. 

Emotion Converting Plant is a registered trademark of Mariusz Wojtoń.